Teekinooloojiin har’a Sadarkaa maalii irra jira?

Sadarkaa Teekinooloojiin irra jiruu ٱقۡرَأۡ بِٱسۡمِ رَبِّكَ ٱلَّذِي خَلَقَ Maqaa Gooftaa keetii Isa (waan hunda) uumeetiin dubbisi. خَلَقَ ٱلۡإِنسَٰنَ مِنۡ عَلَقٍ (Isa) nama dhiiga ititaa irraa uume. ٱقۡرَأۡ وَرَبُّكَ ٱلۡأَكۡرَمُ Haala Gooftaan kee hunda irra arjaa ta’een qara’i. ٱلَّذِي عَلَّمَ بِٱلۡقَلَمِ Isa qalamaan (barreessuu) barsiise sani. عَلَّمَ ٱلۡإِنسَٰنَ مَا لَمۡ يَعۡلَمۡ Nama, waan inni hin...

Applikeeshiniiwwan Ergaa Iccitii Jabeenyaan Beekaman

Isin Ergaa Iccitii ta’e waliif erguuf app kam fayyadamtu? Yeroo interneetii fi Bilbiloota Ammayyaawaan guddachaa dhufan, ergaa (messaging) wal jijjiiruun addunyaa guutuu keessatti baay’ee salphate.  Haa ta’u malee, iccitii (security) fi dhuunfa namaa (privacy) eeguuf yaaliin guddaan taasifamee jira. Mee App armaan gadi jiran sadarkaa Iccitii isaanii haa ilaallu isin kana irratti hundaa’uun filachuun Fayyadamaa....

Faalama qilleensaa (Air pollution)

Tarree biyyoota faalama qilleensaatiin Tarreen biyyoota armaan gadii faalama qilleensaatiin biyyoota addunyaa akkaataa giddugaleessa safaramee qindoomina xixiqqoo (PM2.5) maaykiroogiraamii meetira kiyuubii tokkotti (μg/m3) sassaaba. Daangaan Dhaabbanni Fayyaa Addunyaa gorfame meetira kiyuubii tokkotti maaykiroogiraamii 10 ta’us, gatiiwwan qajeelfama biyyoolessaa adda addaas kan jiran yoo ta’u, yeroo baay’ee baay’ee ol’aanaadha. Faalamni qilleensaa rakkoolee fayyaa gurguddoo hawaasa industirii...

Waa’ee tiktok hangam Beektu?

Nama hunda kan to’ate tiktok maali? TikTok dhaabbata gurguddoo marsariitii fi app viidiyoo gaggabaaboo yeroo ammaa addunyaa irratti beekamtii ol’aanaa argate keessaa tokko dha. Tajaajilli isaa viidiyoo gabaabaa, sirna edit salphaa, fi trend ammayyaa irratti hundaa’ee, uummata miliyoona hedduu hawwachaa jira. TikTok kan maatii dhaabbata ByteDance jedhamuuti. ByteDance dhaabbata teknoolojii Chaayinaa yoo ta’u, bara 2012...

waqtiilee (season)

Waqtiin jechuun jijjiirama haala qilleensaa, ikoloojii fi baay’ina sa’aatii ifa guyyaa naannoo murtaa’e irratti hundaa’uun qoqqoodinsa waggaa dha. Lafa irratti, waqtiileen bu’aa walfakkeenya aksiyoonaa orbiiti lafaa naannoo Aduutti garagalee jiruuti. Naannoolee qilleensa qabbanaawaa fi poolaarii keessatti, yeroon jijjiirama cimina ifa aduu fuula lafaa ga’uun kan mallatteeffamu yoo ta’u, garaagarummaan kanaa bineensonni hirriba qorraa akka keessa...

AI jechuun maal jechuudha? Teeknooloojiin AI Waan Akkamiiti?

AI jechuun maal jechuudha? AI jechuun Artificial Intelligence, hiikaan isaa Ogbarruu/Yaada Namoota fakkeessu jechuudha. Akka afaan Oromoo salphaan yoo ibsamu:  Teeknooloojii kompitara ykn meeshalee gara garaa kan ogummaa nama fakkaatu qaban jechuudha. Kana jechuun kompiterri ykn systemiin tokko yaaduu, hubachuu, murteessu, barachuu, rakkoo furuu danda’u. Amala AI maal fa’i? AI’n hojiiwwan hedduu nama fakkaatan raawwata....

Kalaqa Raadiyoo

Kalaqni qunnamtii raadiyoo waggoota kurnan hedduudhaaf bu’uura ti’oorii hundeessuun, qorannoo yaalii dambalii raadiyoo, fi guddina injinariingii fi teeknikaa dabarsuu fi adda baasuu isaanii wajjin walqabatee ture. Guddinni kun Guglielmo Marconi dambalii raadiyoo gara sirna qunnamtii wayaa malee akka jijjiiru isa dandeessiseera. Yaadni sibiilli telegiraafii elektirikii barbaachisu dhabamsiisuu danda’a, telegiraafii wayaa malee uumuu danda’a jedhu, qunnamtiin...

Obboleeyyan Wright kan xiyyaara uuman

وَٱلۡخَيۡلَ وَٱلۡبِغَالَ وَٱلۡحَمِيرَ لِتَرۡكَبُوهَا وَزِينَةٗۚ وَيَخۡلُقُ مَا لَا تَعۡلَمُونَ Farda, gaangewwaniifi harrootas akka yaabbattaniifi miidhaginaaf jecha (isiniif uume), Wantoota isin hin beeknes ni uuma.  Suuraa  An-Nahl 16:- 8 wantoonni ilmi namaa dur hin beekne kan uumaman sun maal faadha ? Obbolaan Raayit, Orville Wright (Hagayya 19, 1871 – Guraandhala 30, 1948) fi Wilbur Wright (Ebla...

Roobart “Bob” network kan uume

Roobart “Bob” Melancton Metcalfe (Ebla 7, 1946 dhalate) injinarii fi abbootii qabeenyaa Ameerikaa yoo ta’u, bara 1970moota keessa guddina interneetii keessatti gumaacha godheera. Inni Ethernet waliin kalaqee, 3Com waliin hundeesse, akkasumas seera Metcalfe kan bu’aa networkii telekoomii ibsu boce. Metcalfe bara 1990moota keessa intarneetiin akka badu tilmaamuun dabalatee tilmaama hedduu kan dhugoomu hin dandeenyes taasiseera....

Tarree dhukkuboota fi jeequmsa daa’immanii

Jechi dhukkuba daa’immanii jedhu dhukkuba umurii waggaa 18 ykn 21 osoo hin guutin qabamee ykn mallattoo isaa mul’atu agarsiisa. Dhukkuboonni kunneen hedduun isaaniis namoota ga’eessotaan qabamuu danda’u. Dhukkuboonni daa’immanii tokko tokko kanneen akka: Dhukkuboota daa’imman da’umsa boodaa fi daa’imman waggaa shan gadii Dhukkuba ijaa gonococcal neonatorum jedhamu Odeeffannoo dabalataa: Infeekshinii daa’immanii Infeekshinii kaandidaa albikaansii Infeekshinii...